Geschiedenis CGK Elburg

In de lijn van de Reformatie

De Reformatie was een geestelijke vernieuwingsbeweging in de 16e eeuw. In de Reformatie bekritiseerden hervormers (zoals Maarten Luther en Johannes Calvijn) de praktijken van de Rooms Katholieke kerk. De hervormers herontdekten de boodschap van de Bijbel. CGK Elburg is voortgekomen uit de Reformatie.

Kenmerken van de Reformatie

Volgens de hervormers moet de Bijbel (de Schrift) het hoogste gezag hebben in de kerk en niet de paus of menselijke tradities (Sola Scriptura = Alleen de Schrift). Daarnaast stelden zij dat we niet verlost worden door onze goede werken, maar alleen dankzij Gods genade (Sola Gratia). We ontvangen de verlossing alleen door het geloof (Sola Fide).

De reformatoren maakten korte metten met allerlei vormen van bijgeloof, zoals bidden via priesters of heiligen. Wij mogen rechtstreeks tot God bidden.

De Afscheiding van 1834

Tot 1834 was er één gereformeerde kerk in Nederland. Vanaf 1816 heette deze kerk de Nederlandse Hervormde kerk. In de 19e eeuw verwaterde de boodschap van de Hervormde kerk. Het was de tijd van de verlichting. Het menselijk denken werd de norm. Binnen de Hervormde kerk kwam leervrijheid. Predikanten waren niet langer gebonden aan de gereformeerde belijdenis. De kerk werd veranderd in een hiërarchische besturenkerk, waarin de koning de kerk ging besturen.

De zogenoemde vrijzinnigheid kwam op binnen de kerk. De Bijbel had daarbinnen minder gezag. De Heere Jezus is daarbinnen alleen een voorbeeld en niet Gods eigen Zoon. De traditionele verzoeningsleer dat de Heere Jezus gestorven is om onze straf te dragen werd afgewezen.

Het uitgangspunt van de Afscheiding

De Afscheiding is er gekomen omdat de leer van de reformatie op het spel stond. De afgescheidenen wilden dat de Bijbel weer de hoogste autoriteit zou zijn, dat de kerk zou terugkeren naar gereformeerde belijdenisgeschriften en dat de kerk onafhankelijk zou zijn van de staat.

ds. Hendrick de Cock wordt afgezet

In Ulrum stond ds. Hendrick de Cock. Hij was eerst een predikant van de ethische richting, waarin de Heere Jezus vrijwel alleen een goed voorbeeld is en het niet meer ging over Zijn offer voor de zonden. Omdat mensen wat misten in zijn preken ging hij zich verdiepen in de Dordtse Leerregels en de Institutie van Johannes Calvijn. Zijn preken veranderden. Mensen gingen vanuit de wijde omtrek bij hem naar de kerk. Hij doopte ook kinderen uit buurgemeenten. Uiteindelijk kreeg hij kritiek van kerkelijke besturen en werd hij afgezet. Als reactie daarop scheidde de kerkenraad van Ulrum zich af.

Een moeilijke tijd

Uit het hele land sloten zich mensen bij hen aan. Zo ontstond ook in Elburg een Afgescheiden gemeente. De mensen die zich achter ds. De Cock schaarden moesten een moeilijke weg gaan. Zij kregen inkwartiering van soldaten, werden voor de rechter gedaagd, belandden in de gevangenis en hun godsdienstoefeningen in schuren en woningen werden verstoord en verboden. Dat gebeurde ook in onze stad Elburg! Er zijn verschillende procesverbalen uit die tijd bewaard gebleven, die opgesteld zijn door de veldwachter.

De gemeente begon heel klein, met acht personen die op 1 december 1835 de Nederlandse Hervormde Kerk verlieten. De gemeente kwam in de begintijd bij één van de leden thuis samen.

Christelijke Gereformeerde Kerk

In 1869 verenigden verschillende stromingen van de Afgescheidenen zich tot de Christelijke Gereformeerde Kerk. In 1892 vond de vereniging plaats tussen de christelijk gereformeerden en dolerenden. Drie gemeenten bleven echter christelijk gereformeerd. In 1897 besloot ook de gemeente van Elburg dat zij christelijk gereformeerd wilden blijven.

Ons kerkgebouw

Ons huidige kerkgebouw, dat enkele keren is verbouwd en uitgebreid, dateert uit 1863, zoals op de voorgevel staat aangegeven. De kerk is altijd, zowel qua bouwstijl als inrichting, eenvoudig en sober geweest. Nooit heeft een historisch orgel of toren de kerk gesierd. Toch gaat er ook aan alle voorbijgangers van ons kerkgebouw een getuigenis uit. De eerste Afgescheidenen spreken nog steeds door het opschrift dat zij in de gevel van de kerk hebben laten aanbrengen:

“VREDE DOOR HET BLOED DES KRUISES”

In een wereld van haat, vijandschap, oorlog en onvrede hebben zij hun stadsgenoten te midden van kerkelijke strijd en onenigheid daarop willen wijzen. Lees meer over de betekenis van “Vrede door het bloed des kruises”.